इलेक्ट्रॉनिक्समध्ये "सक्रिय" म्हणजे काय? हा एक शब्द आहे जो आपण इलेक्ट्रॉनिक्सवर चर्चा करताना खूप ऐकतो, परंतु त्याचा नेमका अर्थ काय आहे? इलेक्ट्रॉनिक्समध्ये, “सक्रिय” म्हणजे विद्युत प्रवाह नियंत्रित करण्यासाठी बाह्य उर्जा स्त्रोत वापरणारे सर्किट किंवा उपकरण. निष्क्रिय घटकांच्या विपरीत, सक्रिय घटकांमध्ये सक्रिय उपकरणे असतात जी विद्युत सिग्नलचे संचयन, हाताळणी आणि प्रवर्धन नियंत्रण प्रदान करतात.
या लेखात, मी इलेक्ट्रॉनिक्समध्ये "सक्रिय" होण्याचा अर्थ काय आहे हे स्पष्ट करेन आणि काही सर्वात सामान्य उदाहरणे पाहू.
सक्रिय सर्किट्स: इलेक्ट्रॉनिक्सचे पॉवरहाऊस
सक्रिय सर्किट्स हे इलेक्ट्रिकल सर्किटचे एक प्रकार आहेत ज्यामध्ये कमीतकमी एक सक्रिय उपकरण असते, ज्यामध्ये विजेचा प्रवाह नियंत्रित करण्याची क्षमता असते. ही सर्किट्स विविध प्रकारच्या इलेक्ट्रॉनिक ऍप्लिकेशन्समध्ये पॉवर, अॅम्प्लीफिकेशन आणि कंट्रोल प्रदान करण्यासाठी जबाबदार आहेत.
सक्रिय सर्किट घटकांची उदाहरणे
सक्रिय सर्किट घटकांच्या काही सामान्य उदाहरणांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- transistors
- diodes
- इंटिग्रेटेड सर्किट्स (ICs)
- जनरेटर
- सेमीकंडक्टर उपकरणे
सक्रिय सर्किट्स कसे कार्य करतात
सक्रिय सर्किट्स सक्रिय उपकरणांच्या वापराद्वारे विजेचा प्रवाह नियंत्रित करून कार्य करतात. ही उपकरणे विद्युत ऊर्जा साठवण्यासाठी आणि हाताळण्यासाठी वापरली जाऊ शकतात आणि सर्किटमध्ये प्रवर्धन किंवा नियंत्रण प्रदान करण्यासाठी वापरली जाऊ शकतात. सक्रिय सर्किट्स कॅपेसिटरमध्ये ऊर्जा साठवण्यापासून डायोडमध्ये व्होल्टेज ड्रॉप प्रदान करण्यापर्यंत विस्तृत कार्ये प्रदान करण्यास सक्षम आहेत.
सक्रिय वि निष्क्रीय सर्किट्स
सक्रिय सर्किट्स निष्क्रिय सर्किट्सपासून वेगळे केले जातात, ज्यामध्ये कोणतेही सक्रिय उपकरण नसतात. निष्क्रिय सर्किट पूर्णपणे निष्क्रिय घटकांनी बनलेले असतात, जसे की प्रतिरोधक, कॅपेसिटर आणि इंडक्टर. निष्क्रिय सर्किट ऊर्जा संचयित आणि नष्ट करू शकतात, परंतु ते प्रवर्धन किंवा नियंत्रण प्रदान करण्यास सक्षम नाहीत.
सक्रिय सर्किट्सचे अनुप्रयोग
सक्रिय सर्किट्सचा वापर विविध प्रकारच्या अनुप्रयोगांमध्ये केला जातो, यासह:
- वीजपुरवठा
- अॅम्प्लीफायर्स
- सिग्नल प्रक्रिया
- नियंत्रण प्रणाली
- रेडिओ आणि टेलिव्हिजन रिसीव्हर
सक्रिय सर्किट घटक
सक्रिय सर्किट विविध घटकांचे बनलेले असू शकतात, यासह:
- transistors
- diodes
- इंटिग्रेटेड सर्किट्स (ICs)
- जनरेटर
- सेमीकंडक्टर उपकरणे
- कपॅसिटरचा
- resistors
- वाल्व्ह
सक्रिय सर्किट्समध्ये सक्रिय उपकरणांची भूमिका
सक्रिय सर्किट्समध्ये विजेचा प्रवाह नियंत्रित करण्यासाठी सक्रिय उपकरण जबाबदार असतात. ही उपकरणे सर्किटमध्ये प्रवर्धन, नियंत्रण आणि स्टोरेज प्रदान करण्यासाठी वापरली जाऊ शकतात. काही सामान्य सक्रिय उपकरणांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- transistors
- diodes
- इंटिग्रेटेड सर्किट्स (ICs)
- जनरेटर
- सेमीकंडक्टर उपकरणे
सक्रिय सर्किट्सचे जटिल जग
सक्रिय सर्किट आश्चर्यकारकपणे जटिल असू शकतात, ज्यामध्ये विविध घटक आणि उपकरणे शक्ती, नियंत्रण आणि प्रवर्धन प्रदान करण्यासाठी एकत्रितपणे कार्य करतात. कॅपेसिटरमध्ये ऊर्जा साठवण्यापासून ते डायोड्समध्ये व्होल्टेज ड्रॉप प्रदान करण्यापर्यंत, सक्रिय सर्किट्स इलेक्ट्रॉनिक्सच्या जगात विस्तृत कार्यांसाठी जबाबदार असतात.
सक्रिय घटक: इलेक्ट्रिकल सर्किटमधील स्मार्ट खेळाडू
सक्रिय घटक हे विद्युत घटक असतात ज्यांना विद्युत सिग्नल नियंत्रित करण्यासाठी किंवा सुधारित करण्यासाठी बाह्य उर्जा स्त्रोताची आवश्यकता असते. हे घटक विद्युत प्रवाह नियंत्रित करण्यास सक्षम आहेत आणि जटिल सर्किट तयार करण्यासाठी आवश्यक मानले जातात. निष्क्रिय घटकांच्या विपरीत, सक्रिय घटक ऊर्जा निर्माण करू शकतात आणि विजेचा प्रवाह नियंत्रित करण्यास सक्षम आहेत.
सक्रिय आणि निष्क्रिय घटकांमधील फरक
सक्रिय आणि निष्क्रिय घटकांमधील फरक लक्षणीय आहेत. काही प्रमुख फरकांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- सक्रिय घटकांना बाह्य उर्जा स्त्रोताची आवश्यकता असते, तर निष्क्रिय घटकांना नाही.
- सक्रिय घटक ऊर्जा निर्माण करण्यास सक्षम आहेत, तर निष्क्रिय घटक नाहीत.
- सक्रिय घटक विद्युत प्रवाह नियंत्रित करण्यास सक्षम असतात, तर निष्क्रिय घटक त्यांच्या क्षमतेमध्ये मर्यादित असतात.
सक्रिय घटक जाणून घेण्याचे आणि समजून घेण्याचे महत्त्व
अचूक आणि अत्यंत बहुमुखी सर्किट तयार करण्यासाठी सक्रिय घटक जाणून घेणे आणि समजून घेणे आवश्यक आहे. हे लक्षात ठेवणे महत्त्वाचे आहे की सर्किट डिझाइनमध्ये सक्रिय घटक महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात आणि विद्युत प्रवाह आणि व्होल्टेजच्या प्रवाहावर नियंत्रण ठेवण्याच्या त्यांच्या क्षमतेमध्ये अत्यंत बहुमुखी आहेत.
बाजारातील सक्रिय घटकांची वाढती भूमिका
बाजारात सक्रिय घटक अधिकाधिक महत्त्वाचे होत आहेत. जटिल सर्किट्सची मागणी जसजशी वाढत आहे, तसतसे अचूक आणि अत्यंत बहुमुखी सक्रिय घटकांची आवश्यकता देखील वाढत आहे. अनेक ब्रँड आणि उत्पादने आता बाजारात उपलब्ध आहेत, प्रत्येकाची स्वतःची खास वैशिष्ट्ये आणि क्षमता आहेत.
की टेकवे
सक्रिय घटक हे इलेक्ट्रिकल सर्किटमधील एक स्मार्ट आणि अत्यंत बहुमुखी घटक आहेत. ते वर्तमान आणि व्होल्टेजचा प्रवाह नियंत्रित करण्यास सक्षम आहेत आणि जटिल सर्किट तयार करण्यासाठी आवश्यक आहेत. सक्रिय आणि निष्क्रिय घटकांमधील फरक समजून घेणे अचूक आणि अत्यंत अष्टपैलू सर्किट तयार करण्यासाठी महत्वाचे आहे.
सक्रिय वि निष्क्रीय घटक: फरक काय आहे?
निष्क्रिय घटक असे घटक आहेत ज्यांना कार्य करण्यासाठी कोणत्याही अतिरिक्त उर्जेची आवश्यकता नसते. ते फक्त सर्किटमधील शक्ती शोषून घेऊ शकतात आणि वीज वितरित करू शकत नाहीत. निष्क्रिय घटकांच्या काही उदाहरणांमध्ये प्रतिरोधक, कॅपेसिटर आणि इंडक्टर यांचा समावेश होतो.
मुख्य फरक: वीज पुरवठा
सक्रिय आणि निष्क्रिय घटकांमधील मुख्य फरक असा आहे की सक्रिय घटक सर्किटला वीज पुरवू शकतात, तर निष्क्रिय घटक करू शकत नाहीत. सक्रिय घटक कार्य करण्यासाठी उर्जेचा अतिरिक्त स्रोत वापरतात, तर निष्क्रिय घटक तसे करत नाहीत.
निष्क्रिय घटकांचे फायदे
निष्क्रिय घटक देखील अनेक फायदे प्रदान करतात, यासह:
- सक्रिय घटकांच्या तुलनेत लहान आकार आणि कमी किंमत
- अवांछित सिग्नल फिल्टर करण्याची क्षमता (उदा. कॅपेसिटर फिल्टर म्हणून वापरणे)
- वर्तमान आणि व्होल्टेज पातळी मोजण्याची क्षमता
सर्किट्समधील सक्रिय आणि निष्क्रिय घटकांची उदाहरणे
- सक्रिय घटक: ट्रान्झिस्टर, ऑपरेशनल एम्पलीफायर्स, व्होल्टेज रेग्युलेटर
- निष्क्रिय घटक: प्रतिरोधक, कॅपेसिटर, इंडक्टर
सक्रिय आणि निष्क्रिय घटकांसह सर्किट डिझाइन करणे
सक्रिय आणि निष्क्रिय घटकांसह सर्किट डिझाइन करण्यासाठी त्यांच्यातील फरक आणि ते सर्किटच्या कार्यक्षमतेवर कसा परिणाम करतात हे समजून घेणे आवश्यक आहे. काही आवश्यक डिझाइन विचारांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- सर्किटच्या आवश्यकतेनुसार योग्य घटक निवडणे
- इच्छित कार्य साध्य करण्यासाठी योग्य संरचनेत घटक जोडणे
- योग्य ध्रुवीयता आणि व्होल्टेज पातळी राखण्यासाठी ट्रान्सफॉर्मरसारख्या अतिरिक्त घटकांचा वापर करणे
- अवांछित सिग्नल आणि आवाज दूर करण्यासाठी फिल्टरसह
निष्कर्ष
तर, इलेक्ट्रॉनिक्समध्ये सक्रिय म्हणजे काय. हा एक शब्द आहे जो सर्किटचे वर्णन करण्यासाठी वापरला जातो जो विजेचा प्रवाह नियंत्रित करण्यास सक्षम उपकरण वापरतो.
वीज पुरवठ्यापासून ते रेडिओ रिसीव्हर्स ते नियंत्रण प्रणालीपर्यंत सर्व गोष्टींमध्ये तुम्ही ते कृतीत पाहू शकता. तर, आता तुम्हाला माहिती आहे!
तसेच वाचा: अशा प्रकारे गिटारवर सक्रिय पिकअप कार्य करतात
मी Joost Nusselder, Neaera चा संस्थापक आणि कंटेंट मार्केटर आहे, बाबा आहे आणि माझ्या आवडीच्या केंद्रस्थानी गिटारसह नवीन उपकरणे वापरून पाहणे मला आवडते आणि माझ्या टीमसोबत मी 2020 पासून सखोल ब्लॉग लेख तयार करत आहे. रेकॉर्डिंग आणि गिटार टिपांसह निष्ठावंत वाचकांना मदत करण्यासाठी.
